دربی 93 در 8 پرده؛ رویارویی مدعیان چهار و شش

دربی کلاسیک پایتخت بر خلاف تصور بسیاری از کارشناس ها، بسیار جذاب و پُر گل از آب در آمد و سرانجام پس از 120 دقیقه تلاش دو تیم و تساوی 2-2، سرنوشت بازی به ضربات پنالتی کشیده شد و بازیکن های استقلال با تمرکز بیشتر توانستند همه پنالتی های خود را تبدیل به گل کرده و جواز صعود به مسابقه فینال جام حذفی مقابل تراکتور در ورزشگاه امام رضا(ع) مشهد را به دست بیاورند.

خیلی ها تصور می کردند که به علت عدم حضور تماشاگر و همچنین حساسیت ویژه این مسابقه حذفی، احتمالا یک بازی کم حادثه و نه چندان جذاب را شاهد خواهیم بود اما در مجموع، یکی از خاطره انگیز ترین دربی ها در تاریخ به ثبت رسید. در این یادداشت، نگاهی خواهیم داشت به مهم ترین نکات فنی جدال سرخابی ها که در واقع گُل سر سبد فوتبال ایران محسوب می شوند.

پرده اول- چینش بد!

قهرمان لیگ برتر خیلی دوست داشت تا از عنوان قهرمانی اش در فصل گذشته جام حذفی دفاع کرده و باز هم صد در صد جام های فصل را برای اردوگاه سرخ به ارمغان ببرد اما برخی مسایل حاشیه ای در بیرون زمین و همچنین برخی اشتباهات فنی درون زمین، دست شاگردهای یحیی گل محمدی را از جام کوتاه کرد. بسیاری از کارشناس ها متفق القول به چینش ترکیب اصلی پرسپولیس انتقاد دارند. استفاده از شجاع خلیل زاده در پُست دفاع چپ، برای چندمین بار مورد امتحان قرار گرفت که به اعتقاد اغلب کارشناس ها، انتخاب نادرستی بود زیرا خلیل زاده یکی از آماده ترین مدافعان وسط در فوتبال ایران بوده و می بایست برای مهار خط آتش استقلال، از وجود او در کنار سید جلال حسینی استفاده می شد. البته یحیی برای این که جلوی نفوذهای وریا غفوری را از جناح راست استقلال بگیرد، به بازیکنی در سمت چپ خط دفاعی خود نیاز داشت که ویژگی های تدافعی اش بچربد.

 یکی دیگر از انتقادات به چینش ترکیب اصلی پرسپولیس، عدم استفاده از دو هافبک دفاعی بود که با نیمکت نشینی کمال کامیابی نیا، رقم خورد. احمد نوراللهی به عنوان تک هافبک دفاعی در نیمه اول، بسیار دست تنها به نظر می رسید و همین موضوع باعث شد تا حلقه رابط خط دفاعی و خط هافبک پرسپولیس دچار تزلزل گشته و استقلال در نیمه اول کاملا بر میانه میدان مسلط گردد. آّبی های پایتخت یک گل زود هنگام در نیمه اول به ثمر رسانده و حداقل دو گل دیگر نزدند. شروع توفانی استقلال باعث شد تا سرمربی پرسپولیس بسیار زود به اشتباه خود پی ببرد و تعویض های زود هنگام خود را انجام دهد. اگر چه این تعویض های زود هنگام، اعترافی به اشتباه در چینش بازیکن ها بود اما مصداق بارز ضرب المثل «هر وقت جلوی ضرر را بگیری، منفعت است» شد.

پرسپولیس در چند بازی گذشته، چند گل مشابه را از طریق سانتر توپ از کناره های زمین دریافت کرد که البته این گل های دریافتی، هم ناشی از ضعف بوژیدار رادوشوویچ دروازه بان سرخ پوشان و هم ناشی از ضعف در جناحین خط دفاعی است. در صحنه گل دوم استقلال نیز دقیقا چنین اشتباهی صورت گرفت و باز هم نقطه ضعف خط دفاعی پرسپولیس عیان گشت. البته ضعف پرسپولیس در کناره های زمین، فقط به امور تدافعی مربوط نمی شود و این تیم از لحاظ هجومی نیز در جناحین چپ و راست زمین، چندان چنگی به دل نمی زند. با نگاهی به آمار گل های زده پرسپولیس از طریق حرکات کناره زمین، بیشتر به این موضوع پی می بریم.

پرده دوم- تعویض های خوب، تعویض های بد!

یحیی گل محمدی با درک به موقع اشتباهات خود در چینش ترکیب اصلی، چند تعویض مؤثر را انجام داد. او در دقیقه 27، مهدی شیری را بیرون کشید و کامیابی نیا را به میدان فرستاد. این تعویض دقیقا زمانی انجام شد که استقلال در اوج حملاتش بود. کامیابی نیا در کنار نوراللهی به عنوان زوج هافبک دفاعی، یک کمربند محکم را جلوی خط دفاعی خود بستند و از طرف دیگر، با بیرون کشیدن شیری که در دفاع راست بازی می کرد، خط دفاع پرسپولیس تا پایان نیمه اول، از حالت خطی به خط دفاع سه نفره با سه مدافع وسط تخصصی تبدیل شد. محمد نادری که خیلی ها اعتقاد داشتند باید از ابتدا در سمت چپ خط دفاعی به میدان می رفت، در بین دو نیمه به جای سید جلال حسینی وارد زمین شد. همین تعویض ها باعث شد تا ورق برگردد و پرسپولیس در نیمه دوم، تیم برتر میدان شود. اگر چه برخی هواداران به تعویض کاپیتان تیمشان معترض هستند و حضور او درون زمین به عنوان یک رهبر کاریزماتیک را بسیار ضروری می دانستند اما این تعویض یحیی آن چنان هم بد تمام نشد زیرا نادری تنها دقایقی پس از حضور در زمین، پایه گذار گل اول تیمش گردید.

پرده سوم- خاموش کردن موتور شیخ!

مهم ترین برنامه گل محمدی در خط دفاعی، نحوه مهار و از کار اندازی شیخ دیاباته بود که تا حد زیادی نیز موفق شد. سرمربی پرسپولیس برای این هدف، عملا چند بازیکن را مأمور مهار دیاباته کرده بود و مهاجم مالیایی استقلال در هر نقطه از یک سوم زمین پرسپولیس صاحب توپ می شد، بلافاصله توسط چند مدافع حریف، محاصره می گردید. خط دفاعی پرسپولیس در مهار دیاباته عملکرد موفقی داشت و به جز یک یا دو صحنه در 30 دقیقه وقت اضافه، عملا آقای گل لیگ برتر را از کار انداختند. حسین کنعانی زادگان مرد شماره یک برای نبردهای تن به تن و دوئل های هوایی یا زمینی با دیاباته بود و نمره قبولی گرفت.

پرده چهارم- دلخوری هایی که عاقبت دامن گیر سرخ ها شد

دلخوری هایی که بین کادر فنی و کادر مدیریتی باشگاه پرسپولیس طی چند هفته اخیر وجود داشته، بر کسی پوشیده نیست. حتی در شب مسابقه، شایعاتی مبنی بر جدایی یحیی گل محمدی از پرسپولیس و حضور وی روی نیمکت سپاهان برای فصل آینده شنیده شد اما به سرعت تکذیب گردید. اگر چه یحیی در مصاحبه مطبوعاتی بعد از بازی، از عوامل نامعلومی یاد کرد که قصد داشتند تیم حریف را به قهرمانی جام حذفی برسانند اما نوک تیز انتقادات سرمربی معمولا خونسرد پرسپولیس، به سمت خودی ها بود. او به مسائلی همچون فروش علیرضا بیرانوند و عدم تعیین یک جانشین مناسب برای او، عدم تلاش کافی در جذب بازیکن در بازار نقل و انتقالات و البته عدم همکاری مدیران و برخی کارمندان باشگاه برای لغو دربی پرداخت.

 به نظر می رسد که شکست پرسپولیس در خرید دانیال اسماعیلی فر و عدم جذب گزینه های مد نظر یحیی تا به امروز، موجب خشم این مربی شده و روابط او با رسول پناه مدیر عامل باشگاه هر روز تیره تر می شود. یحیی به طور علنی از فروش بیرانوند انتقاد کرد و حتی یکی از کارمندان باشگاه را بابت عدم همکاری در لغو دربی مقصر دانست. همین مسایل و اختلافات قطعا نقش به سزایی در جریان بازی داشت و از لحاظ روحی و روانی روی مربی و بازیکن ها تأثیر گذاشت. برخی شایعات به گوش می رسد که پیشنهادهای مدیر عامل پرسپولیس به بازیکن های کنونی این تیم برای تمدید قرارداد نیز پیشنهادهای مورد پسند بازیکن ها نبوده است. البته اغلب پیشکسوتان پرسپولیس که پس از بازی مصاحبه کردند، مشکلات فنی را عامل اصلی شکست پرسپولیس در دربی می دانند. چینش اشتباه، تعویض های اشتباه، عدم تمرین کافی در زدن ضربات پنالتی، انتخاب اشتباه پنالتی زن ها از جمله سپردن پنالتی به کریستین اوساگونا که در جریان بازی نیز آمادگی مطلوبی نداشت، تصمیمات نادرست سریالی بود که یک جام را از پرسپولیس گرفت.

 یکی از مهم ترین انتقادات، به تعویض دو پنالتی زن با تجربه پرسپولیس در آخرین دقایق وقت اضافه یعنی بشار رسن و علی علیپور بود. بشار رسن برای دومین دربی پیاپی، گلزنی کرد و نمایش بسیار خوبی در خط هافبک ارائه کرد. علیپور نیز یک گل زد و یک پاس گل داد تا تعداد گل های او در تاریخ دربی، به عدد 4 برسد. این دو بازیکن از لحاظ تجربه، روحیه و اعتماد به نفس در شرایط بسیار خوبی برای زدن ضربه پنالتی قرار داشتند ولی در دقیقه 113 تعویض شدند. گل محمدی در طول بازی، سه بار ترکیب و سیستم تیمش را تغییر داد و همین موضوع بیان گر آشفتگی فنی در پرسپولیس بود. الکس نوری سرمربی سابق هرتا برلین معتقد است که بازیکن های پرسپولیس بیش از حد توپ را لو می دادند و در بعضی مواقع نیز توپ را زیاد نگه می داشتند که همین موضوع باعث می شد تا فضا در اختیار حریف قرار گیرد.

پرده پنجم- باشویی که نیمار شد!

استقلال در نیمه اول توانست با توجه به نقاط ضعف پرسپولیس، بیشترین بهره را برده و به یک گل زود هنگام روی نبوغ و تکنیک ناب مهدی قایدی دست یافت. قایدی نخستین گل خود را در تاریخ دربی ها به ثمر رساند. در شرایطی که شش دانگ حواس مدافعان پرسپولیس به مهار دیاباته دوخته شده بود، بیشترین فضای مانور و حرکات پا به توپ برای قایدی به وجود آمد و او از این شرایط به نحو احسن استفاده کرد. قایدی یک گل زد و بارها خط دفاعی پرسپولیس را آزار داد و حتی در چند صحنه با تکنیک ناب خود، چند لایی به مدافعان حریف زد تا سوژه لازم برای کری خوانی بین هواداران را به وجود بیاورد.

 استقلال در نیمه اول می توانست گل های بیشتری نیز به ثمر برساند و حتی یک صحنه مشکوک به پنالتی نیز توسط داور، خطا تشخیص داده نشد. تعویض های به جای پرسپولیس باعث شد تا نیمه دوم با تسلط کامل سرخ ها پایان یابد. وقتی که بازی به وقت اضافی رسید، تمایل بیشتری از استقلالی ها برای کشیدن بازی به ضربات پنالتی مشاهده می شد که البته دلیلش بعد از بازی، بر همگان عیان گشت زیرا شاگردهای مجیدی تمرینات زیادی در زدن پنالتی انجام داده بودند و با تسلط و اعتماد به نفس خاصی، همه پنالتی های خود را تبدیل به گل کردند.

پرده ششم- عملیات نجات با اسب تروا

فرهاد مجیدی پیش از این بازی، سه مدافع تخصصی خود را به علت مصدومیت از دست داد اما بازگشت محمد دانشگر به رغم مصدومیت در واپسین ساعات پیش از بازی، سرنوشت دربی 93 را تغییر داد. دانشگر باز هم نقش اسب تروای استقلال را بازی کرد و درست در لحظاتی که همه چیز رنگ و بوی شکست برای آبی ها را به خود گرفته بود، بی سر و صدا از قلب دفاع کند و با گام های بلند به همان جایی رسید که باید می رسید. گویی که دانشگر هر گاه جنجال کند و از اردوی تیم اخراج شود، بلا فاصله در برگشت به تیمش، گل های شکوه مندانه می زند!

البته عملکرد فوق العاده هرویه میلیچ را نباید دست کم گرفت. او در صحنه گل اول، با یک پاس تک ضرب، پایه گذار حرکت منجر به گل قایدی گردید و در آخرین ثانیه بازی نیز با یک سانتر بی نقص روی سر دانشگر، «عملیات نجات» را به بهترین شکل ممکن پیاده کرد. میلیچ 11 بار نیز از یاران حریف توپ گیری کرد. اگر چه بازی میلیچ به چشم نمی آید اما او یک فوتبال ساده، تک ضرب و حرفه ای را ارائه می دهد.

پرده هفتم- کابوس تمام نشدنی مصدومیت ها

مصدومیت ها همچون کابوسی است که طی چند سال اخیر بر سر استقلال، سایه افکنده و دست بردار نیست. مجیدی در جریان دربی نیز سه هافبک کلیدی خود را به علت مصدومیت تعویض کرد. مصدومیت و خروج فرشید اسماعیلی، آرش رضاوند و علی کریمی، ضربه بزرگی از لحاظ فنی به استقلال وارد کرد و باعث شد تا میانه میدان در نیمه دوم به دست یاران حریف بیافتد. به اعتقاد بهتاش فریبا پیش کسوت استقلال، وقتی که اسماعیلی از زمین بیرون رفت، تعادل خط هافبک این تیم نیز بر هم خورد. به گفته شاهین بیانی، تیم استقلال روی نیمکت به شدت کمبود داشت و بازیکنی همچون فرشید باقری نیز نتوانست انتظارات را بر آورده سازد. او در صحنه گل دوم پرسپولیس نیز تا حدی مقصر بود و پوشش لازم را نداد. برخی هواداران استقلال اعتقاد داشتند که مجیدی باید زودتر به ارسلان مطهری بازی می داد و از سرعت او در نیمه دوم بهره می گرفت.

پرده هشتم- رمز پیروزی؛ جسارت، اعتماد به نفس، آمادگی روانی

بهتاش فریبا معتقد است که پوشش ندادن خط دفاع از کناره ها و ارسال هایی که روی دروازه استقلال صورت گرفت، باعث شد تا دروازه حسین حسینی فرو بریزد. به گفته این مربی اسبق آبی ها، پیروزی در دربی، کمتر از قهرمانی در لیگ نبود. یکی از مهم ترین دلایل موفقیت استقلال در دربی 93، سطح بالای آمادگی روحی و روانی تیم بود که این موضوع، در دو صحنه بسیار بارز بود. مورد اول، در دقایق واپسین بازی که استقلال گل دوم را خورد ولی خودش را نباخت و در آخرین ثانیه های وقت قانونی توانست بازی را به تساوی 2-2 بکشاند.

 مورد دوم نیز در ضربات پنالتی بود که تمرکز یاران مجیدی در تک تک ضربات، بسیار ستودنی بود و حکایت از عزم راسخ و آمادگی روانی آنها داشت. به گفته الکس نوری، هیچ کدام از دو تیم حاضر به ریسک کردن نبودند اما یاران استقلال به دنبال ضد حملات می گشتند و توپ را به حریف داده تا سریع از دفاع به حمله بیایند. این مربی آلمانی-ایرانی، به ستایش از بازی قایدی و علیپور پرداخت.

محمد رضا شعاعی