حسین کنعانی‌زادگان، نابغه‌ای در بیلد-آپ!

به گزارش "ورزش سه"، وقتی در سال ۲۰۱۹، کارلوس کی‌روش نام محمد‌حسین کنعانی‌زادگان را در لیست نهایی تیم ملی برای رقابت‌های جام ملت‌های آسیا قرار داد، موجی از تعجب در میان اهالی فوتبال شکل گرفت. اشتباه کنعانی‌زادگان و تنی چند از بازیکنان تیم ملی روی صحنه‌ی گل اول ژاپن باعث شد تا بعد از رقابت‌ها انتقادات نسبت به کی‌روش مبنی بر ترجیح کنعانی‌زادگان بر سید جلال حسینی بالا بگیرد.

اما چند ماه بعد، وقتی کنعانی‌زادگان ماشین‌سازی را به مقصد پرسپولیس ترک کرد، در تیم سرخ‌پوش پایتخت هم گابریل کالدرون آرژانتینی کنعانی را به سید‌جلال ترجیح داد که این بار هم صدای اعتراض هواداران پرسپولیس در مقطعی از فصل بلند شد. این روند با انتخاب یحیی گل‌محمدی به عنوان سرمربی پرسپولیس هم ادامه‌دار بود و تا زمانی که خلیل‌زاده، حسینی و کنعانی‌زادگان به‌صورت هم‌زمان در ترکیب سرخ‌ها حضور داشتند، دو انتخاب اول یحیی شجاع و کنعانی بودند. شاید در همه‌ی این مدت سؤال اصلی هواداران پرسپولیس و تیم ملی این بود که مربیان بالا چه چیزی در کنعانی‌زادگان می‌دیدندکه او را به یکی از بهترین دفاع وسط‌های تاریخ فوتبال ایران ترجیح داده‌اند؟

پاسخ این سؤال را جدا از توانایی‌های دفاعی حسین، باید در توانایی بسیار بالای او در بازی‌سازی از عقب زمین جست‌وجو کرد.

کی‌روش در جام‌ ملت‌های ۲۰۱۹ قصد داشت در دقایق بیش‌تری از مسابقه نسبت به دو جام جهانی و جام ملت‌های گذشته مالکیت توپ را داشته باشد؛ اما تیم او سعی می‌کرد پاس‌کاری در نیمه‌ی زمین خودی را با ضرب‌آهنگ نسبتاً بالایی پیگیری کند و به محض ایجاد یک کانال طولی، با ارسال یک پاس رو به‌جلو، تیمش را چندین متر در زمین جلوتر ببرد. او برای ارائه‌ی چنین سبکی از فوتبال، نیاز به مدافعان میانی داشت که یا بتوانند پاس‌های قطری خوبی ارسال کنند، یا پاس‌های طولی دقیق. کنعانی‌زادگان ویژگی دوم را با خود به همراه داشت.

گابریل کالدرون در پرسپولیس فلسفه‌ی فوتبالی «Quick Strike» یا فوتبال متکی بر حملات طولی را در پیش گرفت. تیم او‌ سرعت انتقال بسیار زیادی از فاز دفاع به حمله داشت و گل‌های زیادی روی ضد‌حملات به ثمر رساند. اگر به آمار پرسپولیس در دوران کالدرون دقت کنید، درمی‌یابید در بسیاری از بازی‌ها، سرخ‌ها مالکیت توپ زیر ۵۵٪ داشتند؛ این اتفاق کاملاً با فلسفه‌ی کالدرون هم‌خوانی داشت، زیرا در تیم او بازیکنان موظف بودند تا حد امکان پاس‌های ریسکی ارسال کنند و از ارسال پاس‌های منفی( پاس رو به عقب) و پاس خنثی( پاس در عرض) صرف‌نظر کنند. برای پیاده کردن چنین فلسفه‌ی فوتبالی، هیچ زوجی بهتر از خلیل‌زاده-کنعانی وجود نداشت؛ نفر اول به خوبی پاس‌های قطری و پشت مدافعان ارسال می‌کرد، نفر دوم هم استاد ارسال پاس‌های طولی بود.

فلسفه‌ی فوتبالی یحیی گل‌محمدی تفاوت زیادی با فلسفه‌ی فوتبالی کارلوس کی‌روش و گابریل کالدرون دارد. تیم‌های یحیی بیش‌تر فوتبال مالکیتی اسپانیایی را بازی کنند؛ سبکی از فوتبال که ضرب‌آهنگ پایین، پاس‌های عرضی زیاد، مالکیت توپ بالای ۶۰٪ و دقت پاس بالای ۸۰٪ را با خود به همراه دارد. اما در همین فلسفه هم باتوجه به زمان زیادی که تیم شما مالک توپ است، به مدافع میانی پابه‌توپ یا «Ball playing defender» نیاز دارید. این جاست که توانایی‌های مهره‌ای مثل کنعانی‌زادگان به کار شما خواهد آمد.
حسین کنعانی‌زادگان؛ نابغه‌ای در بیلد‌-آپ!

آن چه محمد حسین کنعانی‌زادگان را از بسیاری از مدافعان میانی فوتبال ایران متمایز می‌کند، توانایی بسیار بالای او در ارسال پاس‌های طولی و حمل توپ بالای اوست. فوتبال ایران مدافعان میانی بسیاری را به خود دیده که توانایی ارسال پاس‌های قطری و پشت مدافعان را داشته‌اند( آخرین نمونه‌هایش هم شجاع خلیل‌زاده و سید جلال حسینی)، اما ویژگی‌های مثبت کنعانی‌زادگان را شاید پیش‌تر فقط در هم‌استانی او، پژمان منتظری دیده باشیم. توجه شما را به گراف پاس‌های کنعانی‌زادگان مقابل ذوب‌آهن و آمار تفکیکی پاس‌‌های او در این مسابقه جلب می‌کنیم تا درک بهتری از ماجرا داشته باشید:( تصویر ۱)(جدول ۱)

تصویر ۱: گراف پاس‌های کنعانی‌زادگان مقابل ذوب‌‌آهن از  چپ به راست. دایره‌های بزرگ مبدأ و دایره‌های کوچک مقصد پاس‌ها هستند. خطوط قرمز رنگ، پاس‌های اشتباه و خطوط نارنجی رنگ پاس‌های سالم هستند.

جدول ۱: آمار تفکیکی پاس‌های کنعانی‌زادگان مقابل ذوب‌آهن

همان‌طور که در آمار می‌بینید، از ۷۰ پاس کنعانی‌زادگان در این مسابقه، ۴۶ پاس آن رو به جلو بوده و هم‌چنین ۶۲ پاس کنعانی به ۱/۳ میانی یا تهاجمی ذوب‌آهن ارسال شده است! ارسال این تعداد پاس به ۱/۳ میانی و تهاجمی حریف گویای نقش بسیار مؤثر شماره‌ی ۶ پرسپولیس در بازی‌سازی این تیم است. این مسئله زمانی ارزشمند‌تر می‌شود که بدانیم پرسپولیس در این مسابقه در نیمه‌ی اول مقابل یک آرایش «Mid-block» و در نیمه‌ی‌ دوم مقابل یک آرایش «Low-block» قرار گرفته است؛ یعنی حالاتی که تیم حریف دفاع را از مرکز یا نیمه‌ی زمین خودی آغاز می‌کند. بنابراین شما حتماً به مدافعان میانی پا‌به‌توپی نیاز دارید که توپ را برای شما تا میانه‌ی زمین حمل کنند و بتوانند پاس‌های روبه‌جلو با مسافت مناسب ارسال کنند تا تیم شما را مستقیم از فاز اول به سوم بازی‌سازی ببرند، زیرا آرایش دفاعی فشرده‌ی حریف احتمالاً هافبک‌هایتان را از دسترس خارج کرده است؛ کاری که کنعانی به عالی‌ترین شکل ممکن مقابل ذوب‌آهن انجام داده است.( تصویر ۲، ۳ و ۴)

تصویر ۲: پاس مورب کنعانی‌زادگان برای مهدی شیری که مسافت بسیار مناسبی را طی می‌کند. در ادامه‌ی این صحنه گل اول پرسپولیس رقم می‌خورد.

تصویر ۳: کنعانی‌زادگان مقابل ذوب‌آهن هم در پست مدافع وسط سمت راست و هم در پست مدافع وسط سمت چپ به کار گرفته شده است. بازی در پست مدافع وسط سمت چپ برای یک مدافع راست پا کار بسیار سختی است، اما می‌بینیم کنعانی چگونه در این صحنه به زیبایی هر چه تمام‌تر یک پاس مورب را برای میلاد سرلک در منطقه‌ی ۸ زمین ارسال می‌کند، آن هم در حالی که توسط اسدبیگی تحت فشار است. کنعانی با ارسال این پاس، اولین خط دفاعی ذوب را به زیبایی می‌شکند.

تصویر ۴: در نتیجه‌ی پاس کنعانی، سرلک فضای بسیار زیادی در مرکز زمین به دست می‌آورد. هم‌چنین در این صحنه فاصله‌ی بسیار زیاد میان خط اول و دوم دفاعی ذوب‌آهن هم مشخص است که بیانگر عدم فشردگی طولی ذوبی‌ها در این صحنه است. در ادامه‌ی این صحنه، مهدی عبدی با شهاب گردان تک به تک می‌شود.

نکته‌ی دیگری که در پاس‌های ارسالی کنعانی‌زادگان چه در این مسابقه و چه در سایر مسابقات وجود دارد، این است که پاس‌های او اغلب موجب شکسته‌شدن یک خط یا بلاک دفاعی تیم حریف می‌شود؛ چنین پاس‌هایی مطابق تعریف «Whyscout»، یکی از معتبر‌ترین مراجع آماری فوتبال دنیا، تحت عنوان «Smart pass» یا «پاس هوشمند» شناخته می‌شوند. اگر به تصاویر پایین دقت کنید، می‌بینید که کنعانی در این بازی و بازی‌های قبل بارها و بارها پاس هوشمند ارسال کرده است.( تصویر ۵، ۶ و ۷)

تصویر ۵: پا به توپ بودن کنعانی‌زادگان به او این امکان را می‌دهد تا ۱/۳ میانی زمین جلو آید، سپس یک پاس طولی عالی را برای نوراللهی در منطقه‌ی ۱۴ ارسال می‌کند. پاس کنعانی‌زادگان، دومین لاین دفاعی ذوب( متشکل از ۴ نفر) را می‌شکند. در ادامه‌ی این صحنه، گل آفساید مهدی عبدی رقم می‌خورد.

تصویر ۶: یک بار دیگر کنعانی‌زادگان پا به توپ نیمه‌ی زمین را رد می‌کند و با یک پاس طولی عالی، امید عالیشاه را پشت لاین دوم دفاع ذوب‌آهن صاحب توپ می‌کند و منجر به شکستن این لاین دفاعی می‌شود. در ادامه‌ی این صحنه، گل دوم پرسپولیس رقم می‌خورد.

تصویر ۷: پیش‌روی مجدد کنعانی‌زادگان  تا ۱/۳ میانی زمین و ارسال پاس طولی او برای سیامک نعمتی، منجر به شکسته‌شدن لاین دفاعی دوم ۴ نفره‌ی پاختاکور می‌شود. در ادامه‌ی این صحنه، گل اول پرسپولیس مقابل پاختاکور به دست می‌آید.

اما برای این که بتوانیم بررسی دقیق‌تری از میزان کیفیت پاس‌های کنعانی‌زادگان داشته باشیم، بد نیست مقایسه‌ای میان آمار او و تنی چند از بازی‌ساز‌ترین مدافعان میانی حال حاضر فوتبال جهان داشته باشیم: مدافعانی که برای مقایسه انتخاب شده‌اند، روبن دیاس از منچسترسیتی، ویرجیل فن‌دایک از لیورپول، مارکینیوش از پاری‌سن‌ژرمن و دیوید آلابا از بایرن‌مونیخ هستند. این ۴ نفر در ۴ لیگ متفاوت توپ می‌زنند و هر ۴ نفرشان در بازی‌های مذکور در پست دفاع وسط و در یک آرایش با ۲ مدافع میانی به‌کار گرفته شده‌اند. هم‌چنین مثال‌های انتخاب شده مربوط به بازی‌هایی هستند که تیم‌های این مدافعان، با حریفانی با آرایش Low-block یا Mid-block( درست مشابه ذوب‌آهن) مواجه شده‌اند. داده‌های آماری هم متعلق به «Statsbomb»، یکی از معتبرترین مراجع آماری فوتبال در دنیا است. ( جدول ۲)

جدول ۲: آمار پاس‌های تفکیکی مدافعان بازی‌ساز جهان.

می‌بینید که کنعانی تقریباً ۲ برابر این نفرات توانسته به ۱/۳ تهاجمی حریف پاس ارسال کند و تنها در زمینه‌ی ارسال پاس بلند تفاوت نسبتاً فاحشی با فن‌دایک و مارکینیوش داشته است. توانایی ارسال پاس قطری یا پاس پشت مدافعان شاید از معدود ضعف‌های بازی کنعانی‌زادگان باشد که در دو فصل اخیر در پرسپولیس، خلیل‌زاده و حسینی بار مسئولیت ارسال این پاس‌ها را به دوش کشیده‌اند.

حسین کنعانی‌زادگان با ادامه‌ی این روند می‌تواند نام خود را به عنوان یکی از مدرن‌ترین مدافعان میانی فوتبال ایران ثبت کند. توجه به نحوه‌ی مشارکت امثال او و پژمان منتظری در بحث بازی‌سازی می‌تواند قدمی رو به جلو برای رفع یکی از بزرگ‌ترین نقیصه‌های چند سال اخیر فوتبال ایران، مدافع میانی بازی‌ساز، باشد. همه‌ی موارد ذکر شده احتمالا‌ً باعث شود یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های یحیی گل‌محمدی، جدایی مدافع میانی توامندنش در فصل نقل و انتقالات و فکر پیدا کردن جانشین شایسته برای او‌ باشد. هم‌چنین توانایی‌های بالای کنعانی‌زادگان می‌تواند کمک شایانی به تیم ملی فوتبال ایران برای باز کردن خط دفاعی اول و دوم تیم ملی بحرین در رقابت‌های مقدماتی جام جهانی پیش‌رو بکند.

علی کمانگری
منبع داده‌های آماری: مجموعه‌ی «یازده»