موشکافی دیدار فینال لیگ قهرمانان آسیا

به گزارش "ورزش سه"، دیدار فینال لیگ قهرمانان آسیای ۲۰۲۰ سرانجام در ورزشگاه الجنوب قطر برگزار شد و پرسپولیس ایران در حالی که در سراسر ۹۰ دقیقه از بعد فنی چندان نسبت به تیم اولسان ضعفی نداشت، روی دو‌ اشتباه فردی دو پنالتی داد تا یک بار دیگر در گام آخر ناکام بماند و‌ حسرت قهرمانی آسیا برای سرخ‌ها ادامه‌دار باشد. پذیرش این شکست برای بسیاری از هواداران سرخ از آن جهت سخت بوده که آن‌ها به چشم خود دیدند تیم کره‌ای آن غولی نبود که در رسانه‌های داخلی ساخته شده بود و کمی تمرکز بیشتر در لحظات حساس(همان چیزی که یحیی گل‌محمدی هم در کنفرانس خبری بعد از مسابقه به آن اشاره داشت) سرخ‌ها را به قهرمانی می‌رساند. فوتبال ما به نظر می‌رسد سال‌هاست که به چنین شکست‌هایی خو‌ گرفته و تزریق باور پیروزی به فوتبالیست‌های ایرانی هر روز سخت‌تر از گذشته می‌شود.

پرسپولیس برای مسابقه‌ی فینال و در غیاب آل‌کثیر، پهلوان و امیری، رو به آرایش ۱-۳-۲-۴ آورد. هرچند این آرایش تا به حال از سوی گل‌محمدی اتخاذ نشده بود، اما با توجه به اخباری که از دیدار‌های درون تیمی سرخ‌ها به گوش می‌رسید، انتخاب این آرایش و این نفرات توسط گل‌محمدی قابل پیش‌بینی بود. بزرگ‌ترین مزیت این آرایش برای سرخ‌ها، حضور بشار رسن در پست ۱۰( هافبک پشت مهاجم) بود که به او‌ آزادی عمل بسیاری می‌داد تا در زمان لازم به هر یک از دو جناح اضافه شود و برای سرخ‌ها برتری عددی ایجاد کند.

آن سوی ماجرا، اولسان برای این بازی به جای آرایش ۱-۳-۲-۴، از آرایش ۱-۴-۱-۴ استفاده کرده بود. حضور وون دو جائه در ترکیب اصلی به عنوان تک هافبک دفاعی، اتفاق چندان قابل پیش‌بینی در ترکیب اولسان نبود، اما این حضور باعث شد تا بیت‌گارام و کاپیتان شین جین هو یک خط جلوتر رفته و از پست هافبک دفاعی به هافبک میانی منتقل شوند. این مسئله شاید چندان به نفع پرسپولیس تمام نشد.

با حضور بیت‌گارام و جین هو در پست هافبک میانی و عقب آمدن جونیور نگرائو از مرکز خط حمله به خط هافبک، اولسان سه بازیکن را در منطقه‌ی ۱۴ زمین( فضای جلوی مدافعان میانی پرسپولیس) داشت، در نتیجه نوراللهی و سرلک وظیفه‌ی خطیری در پوشش این فضا داشتند، اما نگاهی به نقشه‌ی گرمایشی یا «هیت‌ مپ» بازی نشان می‌دهد این دو و به خصوص نوراللهی در سراسر ۹۰ دقیقه چندان در جای مناسبی قرار نگرفته‌اند. کافیست برای مثال نقشه‌ی گرمایشی نوراللهی را در این بازی با بازی السد مقایسه کنید تا متوجه شوید در مقابل تیم قطری احمد چه عملکرد شگفت‌انگیزی در پوشش فضای جلوی مدافعان داشته و اما در دیدار فینال ما شاهد چنین چیزی نبودیم( تصویر ۱ و ۲).

تصویر اول: هیت‌ مپ نوراللهی در بازی با اولسان( تصویر از چپ به راست)

تصویر دوم: هیت مپ نوراللهی در بازی با السد ( تصویر از چپ به راست)

او  علاوه بر جایگیری نه‌چندان مناسبش، در کارهای تدافعی هم چندان روز موفقی نداشت؛ مطابق آمار او روی هم ۴ عملکرد دفاعی( شامل تکل، قطع توپ، دفع توپ و سد شوت حریف) داشت در حالی که این آمار برای زوج او، سرلک، ۸ و برای وون دو جائه، تک هافبک دفاعی اولسان، ۶ عدد بود. به علاوه این که اگر به میانگین استقرار نوراللهی و سرلک در بازی با اولسان بنگرید و آن را با بازی مقابل السد مقایسه کنید، درخواهید یافت دو هافبک دفاعی پرسپولیس نسبت به بازی السد بسیار بالاتر ایستاده‌اند( تصاویر ۳ و ۴).

تصویر سوم: میانگین استقرار نوراللهی و سرلک ( شماره ۸ و ۶۶ زرد رنگ) در بازی با اولسان

تصویر چهارم: میانگین استقرار نوراللهی و سرلک( شماره ۶۶ و ۸ زرد رنگ) در بازی با السد مشخص می‌کند این دو نسبت به بازی فینال در جای عقب‌تری ایستاده‌اند.

این مسئله موجب ایجاد فضای بیشتری بین مدافعان و هافبک‌های تیم پرسپولیس در دیدار فینال شد. تمامی این اتفاقات باعث شد اولسان از فضای جلوی مدافعان پرسپولیس چندین بار خلق موقعیت کند؛ دو ضربه‌ی بیت‌گارام در ۲۵ دقیقه‌ی اول که یکی به تیر دروازه و دیگری با مهار لک همراه شد، هر دو از همان منطقه‌ی ۱۴ طراحی شد. هم‌چنین در صحنه‌ی پنالتی منجر به گل اول هم نوراللهی در دو صحنه در مهار بیت‌گارام ناموفق است و در نهایت پنالتی می‌دهد.

اما برنامه‌ی پرسپولیس برای حمله چه بود؟ تیم گل‌محمدی مهارت خاصی در استفاده از نیم‌فضاها( فضای بین مرکز و کناره‌های زمین) دارد. آن‌ها برای این کار، حمله‌ی خود را از یک جناح آغاز می‌کنند تا مدافع کناری تیم حریف را به خود مشغول کنند، سپس یک بازیکن پرسپولیس وظیفه دارد به فضای بین مدافع کناری و مدافع میانی بزند و از آن منطقه استفاده کند. در این مسابقه هم چند باری شاهد این حرکت بودیم؛ شیری، نعمتی، آقایی و عالیشاه هم‌زمان یا تک نفره از یک جناح حمله می‌کردند تا دفاع اولسان باز شود، سپس نوراللهی، عبدی یا بشار وظیفه داشتند به نیم‌فضا بزنند( تصویر پنجم و ششم).

تصویر پنجم: نفوذ هم‌زمان شیری و‌ نعمتی از جناح راست، پاس شیری به‌ نوراللهی در نیم‌فضای راست

تصویر ششم: نفوذ هم‌زمان عالیشاه و آقایی از جناح چپ، حضور عبدی در نیم‌فضای چپ و پاس عالیشاه به او که ثانیه‌هایی بعد اتفاق می‌افتد.

علاوه بر این، یحیی برای ضعف مدافعان اولسان در امر بازیسازی هم برنامه‌ی ویژه داشت؛ پرسپولیس به حالت ۲-۴-۴ «Mid-press» دفاع می‌کرد، یعنی بازیکنان سرخ بعد از آن که اولسان به مرکز زمین نزدیک می‌شد آن‌ها را پرس می‌کردند. برای این کار، عبدی اغلب بین دو مدافع میانی اولسان قرار می‌گرفت تا مسیر پاس آن‌ها را به هم مسدود‌ کند و عالیشاه، بشار یا سیامک هم روی پای دو مدافع میانی می‌رفتند. پرسپولیس روی پرسینگ خود در نهایت به گل هم رسید.

آیا استفاده از کمال کامیابی‌نیا نتیجه‌ی بازی را تغییر می‌داد؟ حضور کمال در ترکیب اصلی به معنای نیمکت‌نشین شدن احتمالی عالیشاه و طبیعتاً کاهش بار تهاجمی پرسپولیس بود. این در حالیست که امید یکی از بازی‌های خوب خود را در تیم پرسپولیس تجربه کرد و چندین بار برای تیم خلق موقعیت کرد. هم‌چنین حضور کمال در ترکیب اصلی به معنای تغییر آرایش پرسپولیس به ۳-۳-۴ و انتقال بشار به پست بال راست بود؛ مسئله‌ای که شعاع حرکتی و آزادی عمل هافبک عراقی را کاهش می‌داد. بنابراین، اگرچه حضور کمال در ترکیب ابتدایی احتمالاً باعث می‌شد پرسپولیس موقعیت‌های کم‌تری را از منطقه‌ی ۱۴ به تیم کره‌ای دهد و یا حتی روی صحنه‌ی پنالتی اول عملکرد دفاعی بهتری از تیم اتفاق بیفتد، اما به همان اندازه از وزن تهاجمی تیم می‌کاست. پرسپولیس اگر می‌توانست یک دقیقه‌ی بعد از گل عبدی را تحمل کند، قطعاً در نیمه‌ی دوم شاهد حضور کمال به جای یکی از عناصر تهاجمی‌اش بودیم؛ آن گاه شاید تیم اولسان نمی‌توانست با حضور هم‌زمان کمال، احمد‌ و سرلک کاری از پیش ببرد.

ارائه‌ی راهکار بعد از مشخص شدن نتیجه‌ی یک اتفاق کار چندان سختی نیست. بنابراین نمی‌توان به یحیی گل‌محمدی بابت عدم حضور کمال در ترکیب اولیه‌ی سرخ‌ها خرده‌ای گرفت. به هر حال فوتبال همراه زندگی ادامه دارد. پرسپولیس تا همین جا هم افتخار بزرگی را کسب کرده، اما شاید‌ وقت آن رسیده باشد همه‌ی ما به این پرسش فکر کنیم که چرا بازیکنان ایرانی در بزنگاه‌های مهم مرتکب اشتباه‌های سرنوشت‌ساز می‌شوند؟

علی کمانگری
منبع تصاویر و آمار: سایت AFC