پول فیفا و اورونوف - بریم ازبک بخریم!

به گزارش "ورزش سه"، در پنجره نقل‌وانتقالات تابستانی، حضور بازیکنان ازبکستانی در ایران بسیار پررنگ بوده است. پس از پیوستن رستم آشورماتوف به استقلال، اکنون اودیل خامروبکوف نیز در آستانه پیوستن به تراکتور است. ضمن اینکه پرسپولیس در پی جذب اوتباک شوکوروف است. ضمن اینکه جلال‌الدین ماشاریپوف، اوستون اورونوف و اوتکیر یوسوپوف نیز از قبل در لیگ برتر ایران حضور داشتند.

کوچ دسته‌جمعی ازبک‌ها به ایران سبب شده تا رسانه چمپیونات در گزارشی به تشریح علل حضور پرتعداد ملی‌پوشان این کشور در لیگ ایران بپردازد. در این گزارش آمده است:

در پنجره نقل‌وانتقالات تابستانی، برخی اخبار با تیتر «بازیکن ازبکستانی راهی ایران شد» آغاز می‌شوند. بیایید بررسی کنیم که دلایل چنین انتقال‌هایی چیست.

فیفا در طول جام جهانی چرا و چقدر به باشگاه‌ها پول می‌دهد؟
پرداخت‌های فیفا به باشگاه‌ها بابت حضور بازیکنان‌شان در جام جهانی از طریق برنامه‌ای به نام FIFA Club Benefits Programme انجام می‌شود. این برنامه به‌منظور جبران عدم حضور بازیکنان در باشگاه‌ها (به دلیل بازی در تیم ملی) و همچنین ریسک مصدومیت آنان در مسابقات طراحی شده است.

در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، فیفا برای هر بازیکن مبلغی حدود ۱۰٬۰۰۰ دلار در روز به باشگاه‌های‌شان پرداخت کرد. این مبلغ شامل دوران آمادگی پیش از تورنمنت و خود مسابقات رسمی می‌شد.
برای مثال:
•  اگر بازیکنی به‌مدت ۳۰ روز (مثلاً ۷ روز آمادگی + ۲۳ روز مسابقات) در کنار تیم ملی باشد، باشگاه او حدوداً ۳۰۰٬۰۰۰ دلار دریافت می‌کند.
•  اگر یک باشگاه چندین بازیکن در تیم‌های ملی داشته باشد، رقم دریافتی به چندین میلیون دلار می‌رسد.

برای جام جهانی ۲۰۲۶ که قرار است در آمریکا، کانادا و مکزیک برگزار شود، ممکن است نرخ روزانه تغییری نکند، اما با توجه به گسترش مسابقات به ۴۸ تیم ملی، مجموع مبلغ پرداختی افزایش خواهد یافت. هنوز رقم نهایی اعلام نشده اما ساختار کلی پرداخت همان خواهد بود: هر بازیکن × تعداد روز حضور = مبلغ کل پرداختی. در جام جهانی قبلی، باشگاه‌هایی مثل منچستر سیتی یا رئال مادرید که تعداد زیادی ملی‌پوش در اختیار داشتند، چندین میلیون دلار از این محل دریافت کردند.

مدت زمان آماده‌سازی پیش از شروع رسمی مسابقات چقدر است؟
فیفا برای مسابقات جام جهانی، یک دوره ۷ روزه آماده‌سازی رسمی پیش از آغاز تورنمنت در نظر می‌گیرد. پرداختی‌ها از اولین روزی که بازیکن به اردوی تیم ملی ملحق می‌شود آغاز می‌شود. مثلاً در جام جهانی ۲۰۲۲، پرداخت‌ها از ۷ روز پیش از بازی افتتاحیه محاسبه شد.

باشگاه ازبک برای یک بازیکن ملی‌پوش چقدر دریافت می‌کند؟
فرض کنیم تیم ملی ازبکستان در جام جهانی ۲۰۲۶ فقط تا مرحله گروهی پیش برود. این یعنی:
•  ۷ روز اردوی آماده‌سازی
•  حدود ۱۰ تا ۱۲ روز مرحله گروهی (۳ بازی با فاصله استراحت)
می‌توان متوسط ۱۸ روز را برای حضور بازیکن در کنار تیم ملی در نظر گرفت.

محاسبه: ۱۸ روز × ۱۰٬۰۰۰ دلار = ۱۸۰٬۰۰۰ دلار برای هر بازیکن.

اگر فیفا در سال ۲۰۲۶ مبلغ روزانه را (بر اساس افزایش حدود ۷۰٪ نسبت به ۲۰۲۲) افزایش دهد، ممکن است به حدود ۱۲٬۵۰۰ دلار در روز برسد. در این صورت: ۱۸ × ۱۲٬۵۰۰ = ۲۲۵٬۰۰۰ دلار

اگر تیم ملی ازبکستان به دور بعدی صعود کند و مثلاً ۴ روز دیگر بماند: ۲۲ × ۱۲٬۵۰۰ = ۲۷۵٬۰۰۰ دلار

حالا بازگردیم به تیتر «بازیکن ازبک راهی ایران می‌شود» — آیا دلیل اصلی این انتقال فقط پول است؟
خیر، صرفاً به دلیل پول نیست. در ادامه می‌توان چندین دلیل دیگر را برای چنین تصمیماتی مطرح کرد که تنها یکی از آن‌ها موضوع پرداخت‌های فیفاست. در واقع، حضور در لیگ‌های خارجی می‌تواند فرصت‌های تازه‌تری را برای بازیکنان فراهم کند، هم از نظر فنی و هم از جهت دیده شدن برای انتخاب در تیم ملی.

1. وضعیت سیاسی
پس از رویدادهای یک ماه گذشته، باشگاه‌های ایرانی توجه خود را به کشورهای همسایه از جمله ازبکستان معطوف کرده‌اند.
چند سال پیش اگر خبری منتشر می‌شد مبنی بر اینکه یک بازیکن ازبک به ایران می‌رود، نگران می‌شدیم؛ چون ایرانی‌ها از نظر مالی چند بار بازیکنان ما را سر دوانده بودند. اما حالا اوضاع فرق کرده و دریافت حقوق از طریق فیفا دیگر مسئله پیچیده‌ای نیست.

2. لژیونرهای موفق ما در لیگ ایران
بله، سال گذشته یوسوپوف، اورونوف و ماشاریپوف جزو بازیکنان کلیدی تیم‌های‌شان در لیگ ایران بودند و به‌خوبی بازیکنان ازبکستانی را معرفی کردند. درست مانند زمانی که شینجی کاگاوا در بوندس‌لیگا درخشید و بعد از آن باشگاه‌های آلمانی به‌شکل گسترده‌ای بازیکنان ژاپنی و کره‌ای را جذب کردند. خلاصه اینکه بازیکنان ما توانستند تصویر مثبت و قابل‌قبولی از خود در ایران به‌جا بگذارند.

3. بازی‌های متعدد مقابل ازبکستان
تیم ملی ایران در سال‌های اخیر بارها مقابل تیم ملی ازبکستان بازی کرده و از نزدیک سطح توانایی بازیکنان ما را دیده است. این واقعیت که در اکثر این دیدارها بازیکنان ما شکست نخورده‌اند (به‌جز فینال تورنمنت CAFA) نیز قطعاً تأثیرگذار بوده است.

4. پول‌هایی که از فیفا می‌رسد
بله، پول هم بی‌تأثیر نبوده، اما در اولویت‌های آخر قرار دارد. چون تمام مبالغی که پیش‌تر محاسبه شد، مستقیماً به باشگاه ایرانی پرداخت نمی‌شود. مثلاً آشورماتوف اخیراً به باشگاه استقلال تهران پیوسته است. فیفا این پول را به باشگاه‌هایی پرداخت می‌کند که بازیکن در دو سال اخیر در آن‌ها بازی کرده باشد.

در مورد آشورماتوف، مبلغ تقریبی ۲۷۵٬۰۰۰ دلار بین باشگاه «روبین کازان» و «استقلال» به‌شکل مساوی تقسیم می‌شود. استقلال، این بازیکن را با مبلغی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار دلار از روبین خریداری کرده و خودش نیز باید حدود همین مقدار را در قالب دستمزد سالانه به بازیکن بپردازد.

به عبارت دیگر، باشگاه استقلال در طول یک سال باید بین ۸۰۰ هزار تا ۱ میلیون دلار برای این بازیکن هزینه کند، در حالی که فقط نیمی از حدود ۲۲۵ هزار دلار را از فیفا دریافت می‌کند.

چه کسی از این انتقال‌ها بیشتر سود می‌برد؟ باشگاه‌های ایرانی یا بازیکنان ما؟

به‌نظر هر دو طرف. یک سال پیش، میان هواداران چنین دیدگاه‌هایی زیاد شنیده می‌شد:
«باشگاه‌های ایرانی عمداً بازیکنان ما را جذب می‌کنند تا آن‌ها را روی نیمکت بنشانند و به تیم ملی‌مان ضربه بزنند». اما در عمل دیدیم که هم یوسوپوف و هم ماشاریپوف به بازیکنان اصلی تیم‌های‌شان تبدیل شدند. اگر اورونوف دچار مصدومیت نشده بود، قطعاً زمان بازی بیشتری هم به او می‌رسید.

اینکه ستاره‌های تیم ملی ما در کشوری نزدیک از نظر جغرافیایی بازی کنند، اتفاق خوبی است. در ایام فیفادی، زمان زیادی برای پرواز و سفر تلف نمی‌شود. از نظر اقلیم و اختلاف ساعت نیز شرایط ایران تقریباً مشابه ازبکستان است. الدور شومورودوف هم در گفت‌وگوی اخیر خود با پادکست 90minutuz اشاره کرد که بازی کردن بازیکنان ما در یک باشگاه مشترک، تأثیر مثبتی دارد.

و اما سود باشگاه‌های ایرانی:
در شرایط سیاسی فعلی، این باشگاه‌ها موفق شده‌اند بازیکنان باکیفیت و کلیدی تیم ملی ازبکستان را جذب کنند. همچنین همان‌طور که پیش‌تر حساب کردیم، مبالغی که فیفا پرداخت می‌کند، بخشی از هزینه‌های باشگاه‌ها را جبران می‌کند، که این موضوع برای همه کاملاً روشن است.