نسل جدید عاشقان شطرنج
تجارت بزرگ شطرنج: کارلسن همه را زامبی کرده!
به گزارش ورزش سه، شطرنج این روزها یک بازی نیست؛ صنعتی است که با سرعتی بیسابقه در حال پوستاندازی است. رقابتهای تازه، ساختار سنتی این ورزش را زیر و رو کردهاند و همه نگاهها به یک نام دوخته شده است: مگنوس کارلسن. ستارهای که هر جا باشد، مسیر پول، توجه و قدرت به سمت او منحرف میشود.
لوان آرونیان با روحیهای عالی، پس از قهرمانیاش در آخرین گرنداسلم فریاستایل فصل، از طریق تلفن به پرسشهایی از آلمان پاسخ داد. پرسشهایی که روزنامه فرانکفورتر آلگماینه از او پرسید. آرونیان در نیمهنهایی، چند وضعیت بد را مقابل وینسنت کیمر نجات داد و در تایبرک پیروز شد. آیا او حتی ذرهای احساس عذاب وجدان دارد؟ «خیلی زیاد!» اما پیروزیاش در فینال مقابل مگنوس کارلسن قاطعتر بود. آرونیان ۲۰۰ هزار دلار جایزه گرفت آن هم برای دومین بار در همین سال. آیا ۲۰۲۵ بهترین سال دوران حرفهایاش بوده؟ «با اختلاف!»
آرونیان بیش از یک دهه جزو پنج شطرنجباز برتر جهان بود، اما آن روزها هرگز چنین درآمدی نداشت. او حالا در ۴۳ سالگی و در رتبه بیستم جهان، اغلب مقابل رقبایی بازی میکند که اوایل دهه بیست زندگیشان هستند. هر جا میرود، معمولا مسنترین نفر است و با شوخی از «نقش پدربزرگ» حرف میزند.
این تورنمنت در هتلی لوکس، در فاصله یک ساعته با کیپتاون برگزار شد. آرونیان از فرصت استفاده کرد تا چند روزی را با همسر و دخترش به تعطیلات برود. بقیه شطرنجبازها اما مستقیم راهی بمبئی شدند؛ جایی که بازیهای لیگ جهانی شطرنج از یکشنبه آغاز شده است.
ستارههای طراز اول شطرنج بیش از هر زمان دیگری خواهان دارند. آرونیان با وجود رضایت، نگران هم هست: «برگزارکنندگان باید دور هم جمع شوند و فکری بکنند. علاقه به سرمایهگذاری در شطرنج زیاد است، اما از نظر سازماندهی، همهچیز بیش از حد آشفته شده.» او هشدار میدهد این وضعیت بازیکنان را به «زامبی» تبدیل میکند؛ کسانی که همه تورنمنتها را میروند، بیآنکه مسیر روشنی برای صعود داشته باشند. به باور او، زمان ایجاد سیستمی شبیه تنیس فرا رسیده است؛ برای ثبات.
فریاستایل تنها پروژه تازه نیست. لیگ جهانی شطرنج، پروژهای هندی با تیمهای بینالمللی، دو سال است جریان دارد. تابستان امسال، شطرنج وارد جام جهانی ورزشهای الکترونیک در ریاض شد. پاییز آینده هم قرار است نخستین «رقابتهای کامل قهرمانی جهان» برگزار شود؛ تورنمنتی با سه کنترل زمانی مختلف که همه نتایج در آن محاسبه میشود. این پروژه نروژی، با همکاری فدراسیون جهانی شطرنج، فیده، پیش میرود؛ نهادی که خودش قهرمانیهای کلاسیک، سریع و برقآسا را برگزار میکند. در کنار همه اینها، گرند چس تور هم از سال ۲۰۱۵ پابرجاست. همه این رقابتها برای جذب اسپانسر میجنگند و برای یک ستاره واحد: مگنوس کارلسن.
قهرمانی «کامل» جهان دقیقا مطابق سلیقه کارلسن طراحی شده است. او پیشتر از عنوان قهرمانی کلاسیک کناره گرفت چون مسابقات را طولانی و ناکامل میدانست. بدون کارلسن، شطرنج هرگز به جام جهانی ورزشهای الکترونیک راه پیدا نمیکرد. کارلسن حتی برای حضور در قهرمانیهای سریع و برقآسای پایان سال در قطر، شرایط ویژهای تعیین کرده است. لیگ جهانی شطرنج این فصل بدون نفر اول رنکینگ برگزار میشود و گرند چس تور سالهاست از نبود او لطمه میخورد.
کارلسن در سال ۲۰۲۴ بیش از هر زمان دیگری درآمد داشته و ۲۰۲۵ احتمالا رکورد تازهای خواهد زد. فریاستایل هم در این جهش نقش داشته است. او فقط از محل جوایز، ۸۰۵ هزار دلار به دست آورده است.
یان هنریک بوتنر، شریک کارلسن در شرکت فریاستایل، میگوید همکاری مشترک با پروژه نروژیها منتفی شده و این مجموعه با جذب ۲۵ میلیون دلار سرمایه و دستیابی به مخاطبان گسترده، مسیر مستقلی را پیش میبرد. او به دنبال یک شریک اصلی با سرمایهگذاری چند ده میلیون دلاری است؛ یا از صنعت سرگرمی آمریکا، یا با رویکردی ورزشیتر و نزدیک به فیده.
بوتنر فصل نخست کامل فریاستایل را موفق میداند. یک شرکت فیلمسازی کالیفرنیایی، سریالی از این رقابتها ساخته که قرار است از یک پلتفرم بزرگ پخش شود. بهجز انتقادها از فرمت پیچیده یکی از تورنمنتها، بازخورد بازیکنان مثبت بوده است.
آرونیان هم بازخوردها را دیده. در لاسوگاس، کنار بسکتبالیستها فریاستایل بازی کرد و شگفتزده شد که آنها بدون پیشزمینه شطرنج سنتی، چقدر طبیعی بازی میکنند. او امیدوار است نسل تازهای شکل بگیرد؛ نسلی بدون پیشداوری.
