پولسازی محبوب‌ترین رقابت جهان
درآمد هنگفت یوفا از قراردادهای بزرگ لیگ قهرمانان
به گزارش "ورزش سه"، در جریان مسابقات قهرمانی اروپا ۱۹۹۲ در سوئد، یوفا برای نخستین بار نگاهی به آینده انداخت. تنها چند ماه تا آغاز لیگ قهرمانان، ریبرندینگ جسورانهٔ جام باشگاه‌های اروپا، باقی مانده بود. در آن زمان مدیران ارشد یوفا گرد هم آمدند تا تجسم کنند که تورنمنت جدید پرچم‌دار آن‌ها چه ظاهری خواهد داشت. زمانی که کریگ تامپسون، مدیرعامل آژانس سوئیسی «تیم مارکتینگ» (شرکتی که مسئول ریبرندینگ بود)، طرح‌های اولیهٔ برند را به مدیران نشان داد، همه با صدای واحد گفتند:«فوق‌العاده است!»
لوگویی که جهان را فتح کرد
مرکز اصلی برند لیگ قهرمانان، لوگوی توپ ستاره‌ای بود که توسط طراح لندنی، فیل کلمنتس، خلق شد. سرنوشت این توپ چنین بود که سراسر جهان فوتبال را تسخیر کند. اکنون، پس از بیش از سی سال، این لوگو تقریباً بدون تغییر باقی مانده و نمادی شناخته‌شده از معتبرترین تورنمنت باشگاهی فوتبال است؛ تورنمنتی که درآمد سالانهٔ یوفا در پایان فصل ۲۴-۲۰۲۳ را به ۳.۵ میلیارد یورو رساند. برای مقایسه، درآمد سالانهٔ یوفا در اوایل دههٔ گذشته از ۱.۵ میلیارد یورو فراتر نمی‌رفت.
بهترین مثال برای توضیح رشد درآمد یوفا، اجرای اصلاحات جدید لیگ قهرمانان در فصل گذشته است. یوفا چرخهٔ آزمایشی سه‌ساله‌ای با سیستم سوئیسی و حضور ۳۶ تیم در مرحلهٔ اصلی آغاز کرد و نتیجه فوری بود: درآمد در پایان فصل ۲۵-۲۰۲۴ به ۴.۴ میلیارد یورو رسید؛ یعنی ۹۰۰ میلیون یورو بیشتر از دورهٔ قبل.
طبق گزارش سازمان، سود خالص یوفا ۳.۵۴۸ میلیارد یورو بود. این سود امکان تخصیص یک صندوق جوایز رکوردشکن به ارزش ۳.۳۱۷ میلیارد یورو را فراهم کرد. سهم عمدهٔ این مبلغ به لیگ قهرمانان تعلق می‌گیرد: ۲.۴۶ میلیارد یورو معادل ۷۴.۱ درصد، یعنی ۴۳۵ میلیون یورو بیشتر از قبل از اصلاحات. شرکت‌کنندگان لیگ اروپا برای ۵۶۵ میلیون یورو رقابت می‌کنند (۱۷.۰۲ درصد)، افزایشی ۱۰۰ میلیونی. در لیگ کنفرانس نیز جوایز ۵۰ میلیون یورو افزایش یافته و به ۲۸۵ میلیون یورو رسیده (۸.۶ درصد). همچنین ۹ میلیون یورو (۰.۲۸ درصد) برای سوپرجام یوفا در نظر گرفته شده است.
باقی‌ماندهٔ سود صرف جوایز لیگ قهرمانان زنان (۲۲ میلیون یورو) و لیگ جوانان (۳ میلیون یورو) و همچنین توزیع میان باشگاه‌هایی می‌شود که در رقابت‌های اروپایی حضور ندارند. سایر هزینه‌ها به امور اجرایی یوفا تخصیص می‌یابد.
رشد جوایز لیگ قهرمانان
افزایش چشمگیر جوایز باعث رشد همهٔ پرداخت‌ها شد: از حق شرکت تا پاداش‌های برد و تساوی.
صعود به یک‌هشتم نهایی: ۱۱ میلیون یورو (پیش‌تر ۹.۶ میلیون)
صعود به یک‌چهارم نهایی: ۱۲.۵ میلیون یورو (پیش‌تر ۱۰.۶ میلیون)
این ساختار سبب شد پاری‌سن‌ژرمن، قهرمان ۲۰۲۵، مبلغ خارق‌العادهٔ ۱۴۸.۴ میلیون یورو از رقابت‌های اروپایی کسب کند. اینتر به‌عنوان فینالیست، ۱۳۶.۶ میلیون یورو دریافت کرد. آرسنال با ۱۱۷ میلیون یورو در جایگاه سوم بیشترین درآمد قرار گرفت. برای مقایسه، میلان، قهرمان فصل ۰۷-۲۰۰۶ تنها ۳۹.۹ میلیون یورو از لیگ قهرمانان به دست آورد.
درآمدهای رسانه‌ای در آستانهٔ انفجار؛ هدف جدید: ۵ میلیارد یورو در سال
الکساندر چفرین، رئیس یوفا می‌گوید:«یوفا یک سازمان غیرتجاری است و مدل تجاری خود را برای کمک به پیشرفت فوتبال اروپا در تمام سطوح به کار می‌گیرد. بیش از ۹۷ درصد سود ما به فوتبال بازمی‌گردد، که نشان‌دهندهٔ مسیر آیندهٔ ماست.»
درآمد باشگاه‌ها نیز با همان سرعت رشد می‌کند. طی ۱۰ سال گذشته، درآمد سالانهٔ فوتبال باشگاهی اروپا حداقل سالی ۱ میلیارد یورو افزایش یافته است و محرک اصلی آن مسابقات یوفا، به‌ویژه لیگ قهرمانان، است.
طبق گزارش مالی یوفا برای ۲۰۲۳، درآمد کل باشگاه‌های اروپایی نسبت به دورهٔ قبل ۲.۹ میلیارد یورو افزایش یافته و به رکورد ۲۶.۸ میلیارد یورو رسیده است، یعنی تقریباً ۷ میلیارد یورو بیشتر از پیش از دوران کرونا. گزارش بعدی اوایل ۲۰۲۶ منتشر می‌شود. بر اساس تحلیل‌ها، در سال ۲۰۲۳ حدود یک‌سوم کل درآمد به ۲۰ باشگاه برتر اختصاص داشت. رئال مادرید اولین باشگاهی شد که از مرز یک میلیارد یورو درآمد گذشت. پس از آن:
منچسترسیتی: ۸۳۷.۸ میلیون یورو
پاری‌سن‌ژرمن: ۸۰۵.۹ میلیون یورو
منچستریونایتد: ۷۷۰.۶ میلیون یورو
بایرن مونیخ: ۷۶۵.۴ میلیون یورو
درآمدهای تلویزیونی، منبع سنتی ثروت فوتبال اروپا
باز هم بیشترین سهم درآمد باشگاه‌های اروپایی از حق پخش تلویزیونی تأمین شده؛ مجموعاً ۸.۵ میلیارد یورو، تقریباً سه برابر بیش از یک دهه قبل. بخش عمدهٔ این درآمد، طبق معمول، به پنج لیگ برتر، لیگ برتر انگلیس، لالیگا اسپانیا، سری A ایتالیا، بوندس‌لیگای آلمان و لیگ ۱ فرانسه تعلق دارد.
اما اکنون یوفا می‌خواهد درآمدهای پخش را به سطحی کاملاً جدید برساند. طبق قرارداد سه‌سالهٔ موجود (تا ۲۰۲۷)، سالانه ۳.۳ میلیارد یورو از پخش تلویزیونی به دست می‌آورد. با این حال، یوفا در پاییز گذشته استراتژی جدیدی معرفی کرد و سراغ پلتفرم‌های استریمی رفت.
در مزایدهٔ حقوق پخش برای چرخهٔ ۲۰۳۱-۲۰۲۷ در بریتانیا، ایتالیا، اسپانیا، آلمان و فرانسه، پلتفرم‌هایی چون دازن، نتفلیکس، پارامونت پلاس، دیزنی، اپل‌تی‌وی، یوتیوب و آمازون شرکت داده شدند. شگفتی زمانی رخ داد که پارامونت در بریتانیا جایگزین تی‌ان‌تی اسپورتس شد و یوفا را به‌جای ۱.۲ میلیارد پوند، ۷۰۰ میلیون پوند بیشتر صاحب درآمد کرد.
پیشرفت یوفا همچنین به‌واسطهٔ همکاری با آژانس آمریکایی Relevent Sports در سال گذشته شتاب گرفت. این همکاری پایان ۳۴ سال رابطهٔ یوفا با تیم مارکتینگ بود؛ شرکتی که برند لیگ قهرمانان را بنا و سال‌ها مدیریت کرد. اما مدیران یوفا استراتژی آژانس آمریکایی را برای جذب شرکای ثروتمندتر آینده‌دارتر ارزیابی کردند. «رلونت» متعلق به استیون راس، مالک تیم ان‌اف‌ال «میامی دالفینز» است.
این آژانس، تأسیس‌شده در ۲۰۱۲، همکاری گسترده‌ای با لیگ‌های انگلیس، آلمان و اسپانیا در فروش حقوق تجاری و تلویزیونی در آمریکا و سایر مناطق داشته است. سه سال پیش نیز به‌عنوان نمایندهٔ انحصاری یوفا برای فروش حق پخش رقابت‌های اروپایی در آمریکا انتخاب شد. رلونت برای یوفا قرارداد ۶ساله‌ای به ارزش ۱.۵ میلیارد دلار با پارامونت منعقد کرد. طبق قرارداد قبلی یوفا سالی تنها ۱۵۰ میلیون دلار درآمد داشت.
رلونت سال گذشته یک پیروزی بزرگ دیگر هم کسب کرد: پیروزی در دادگاه علیه فیفا. فیفا در سال ۲۰۱۹ برگزاری مسابقات رسمی باشگاه‌ها و لیگ‌های خارجی در آمریکا را ممنوع کرده بود، اما رلونت موفق شد غیرقانونی بودن این ممنوعیت را ثابت کند. این آژانس حتی مجوز برگزاری دیدار بارسلونا-خیرونا در ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ در میامی را از لالیگا و یوفا گرفت، اما مسابقه به دلیل اعتراض اتحادیهٔ بازیکنان لغو شد. با این حال، مدیران رلونت همچنان امیدوارند و اعلام کرده‌اند که روزی فینال لیگ قهرمانان را در آمریکا برگزار خواهند کرد.
رلونت در دیگر حوزه‌ها نیز درآمد یوفا را افزایش داده است. از جمله در اوایل نوامبر که این آژانس باعث شد اسپانسر اصلی نوشیدنی یوفا تغییر کند. شرکت هلندی هاینیکن که از ۱۹۹۴ با یوفا همکاری داشت، پس از پایان قرارداد در ۲۰۲۷ جای خود را به غول بلژیکی AB InBev خواهد داد. به این ترتیب درآمد سالانهٔ یوفا در این بخش از ۱۳۹ میلیون دلار به ۲۳۲ میلیون دلار می‌رسد، افزایشی ۶۶ درصدی. مانند قرارداد رسانه‌ای، این توافق نیز برای ۶ سال منعقد می‌شود و مجموعاً ۱.۳۹۲ میلیارد دلار ارزش دارد.
پیش‌بینی می‌شود رلونت با جذب شرکای جدید، درآمد یوفا از قراردادهای تجاری را به سطح ۷۵۰ میلیون یورو در سال برساند؛ در حالی که در حال حاضر این رقم حداکثر ۵۵۰ میلیون یورو در هر فصل است.
