اختصاصی ورزش سه: رای تند و بی‌سابقه فیفا علیه استقلال!

به گزارش "ورزش سه"، پس از شکست تلخ استقلال برابر المحرق بحرین بود که خبر رسید اتاق حل اختلاف فیفا در حکمی سنگین و در پی شکایت منتظر محمد، باشگاه استقلال را از دو پنجره نقل‌و‌انتقالاتی محروم کرده و آبی‌پوشان علاوه بر اینکه 30 میلیارد تومان باید به این بازیکن بپردازند، تا زمستان فصل بعد قادر به جذب بازیکن نخواهند بود.

ورزش سه به حکم کامل این پرونده دست پیدا کرده که خلاصه‌ای از این حکم 21 صفحه‌ای که در 95 بند و به دست فرانس دِوِه‌گر (هلند)، رئیس پرونده، خالد عوض الثُبیتی (عربستان سعودی) و یوهان فان گالن (آفریقای جنوبی)، صادر گردیده را در زیر می‌خوانید.

مقدمه پرونده
منتظر محمد جبر مسلخی، هافبک عراقی سابق استقلال، در سال ۲۰۲۳ با قراردادی سه‌ساله به استقلال پیوست؛ قراردادی که ارزش آن برای سه فصل مجموعاً ۳۰۰ میلیارد ریال ایران بود و شامل بندهای پاداش بابت قهرمانی در لیگ، جام حذفی و صعود به لیگ قهرمانان آسیا می‌شد.

مفاد قرارداد
بر اساس قرارداد، منتظر محمد قرار بود برای فصل اول (۱۴۰۲-۱۴۰۳) ۷۵ میلیارد ریال، فصل دوم (۱۴۰۳-۱۴۰۴) ۱۰۰ میلیارد ریال و فصل سوم (۱۴۰۴-۱۴۰۵) ۱۲۵ میلیارد ریال دریافت کند. پرداخت‌ها باید در تهران انجام می‌شد و قرارداد او تا پایان فصل ۲۰۲۵-۲۰۲۶ اعتبار داشت.

آغاز اختلاف
استقلال در ابتدای فصل دوم قرارداد این بازیکن (تابستان ۱۴۰۳) تصمیم گرفت نام او را از فهرست خارج کند. منتظر محمد به فیفا شکایت کرد و مدعی شد که بدون دلیل از لیست فدراسیون فوتبال ایران حذف (دِرجیستر) شده و حتی از حضور در تمرینات تیم نیز منع گردیده است. او دو نامه رسمی در تاریخ‌های ۱۵ آگوست ۲۰۲۴ و ۱ سپتامبر ۲۰۲۴ برای استقلال ارسال کرد و هشدار داد که اگر طی ۴۸ ساعت وضعیتش مشخص نشود، قرارداد را یک‌طرفه فسخ خواهد کرد.

نامه منتظر محمد
در بخشی از نامه دوم بازیکن عراقی آمده است:
مدیریت محترم باشگاه استقلال،
این نامه در ادامه مکاتبه مورخ ۱۵ اوت ۲۰۲۴ درباره لغو ثبت وضعیت من به عنوان بازیکن حرفه‌ای برای فصل ۲۰۲۵-۲۰۲۴ ارسال می‌شود. قرارداد ما از تاریخ ۱۳ اوت ۲۰۲۴ آغاز شده است. به اطلاع من رسیده که باشگاه شما پنج بازیکن خارجی را ثبت کرده است که این تعداد حداکثر سهمیه مجاز طبق مقررات فدراسیون فوتبال ایران است. بازیکنان خارجی ثبت‌شده عبارتند از: رافائل سیلوا، دیدیه اندونگ، گائل کاکوتا، جلال‌الدین ماشاریپوف و گوستاوو بلانکو لشچوک که همگی طی سه هفته اخیر در لیگ برتر ایران به میدان رفته‌اند. بر اساس مقررات فدراسیون فوتبال ایران تنها پنج بازیکن خارجی می‌توانند ثبت شوند، بنابراین وضعیت فعلی من نامشخص است.

مایلم به‌طور رسمی اعتراض خود را اعلام کنم که بدون هیچ‌گونه اطلاع قبلی، برای فصل جاری از فهرست خارج شدم. با وجود تلاش‌های مکرر از طریق ایمیل و تماس تلفنی طی سه هفته گذشته، پاسخی از باشگاه دریافت نکردم. لغو ثبت یک بازیکن حرفه‌ای بدون دلیل موجه، نقض جدی قرارداد طبق مقررات فیفا درباره وضعیت و نقل‌وانتقالات بازیکنان (RSTP)، به‌ویژه ماده ۵.۱ محسوب می‌شود. افزون بر این، باشگاه مرا از تمامی جلسات تمرینی این فصل محروم کرده است. این محرومیت، توانایی من در حفظ آمادگی و مهارت‌های لازم برای انجام وظایف حرفه‌ای‌ام را مختل کرده و نشان می‌دهد باشگاه استقلال قصدی برای استفاده از من در ترکیب تیم این فصل ندارد. این امر نقض آشکار تعهدات قراردادی باشگاه است، به‌خصوص که لیگ آغاز شده و تیم شما سه مسابقه انجام داده است. ما بدین‌وسیله ۴۸ ساعت به شما فرصت می‌دهیم تا تصمیم خود را در خصوص احترام به قرارداد کاری معتبر ما اعلام کنید.

سکوت استقلال
استقلال هیچ پاسخی به نامه‌های رسمی او نداد. همین سکوت و بی‌توجهی باعث شد فیفا این موضوع را به عنوان نقض آشکار تعهدات قراردادی در نظر بگیرد. بازیکن نیز در تاریخ ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ اعلام کرد قرارداد خود را با استقلال فسخ کرده است.

ادامه مسیر بازیکن
منتظر محمد خیلی زود با باشگاه نساجی مازندران قرارداد امضا کرد. او قراردادی دو ساله امضا کرد که البته یک سال آن (فصل دوم) لغو شد و فقط یک سال معتبر ماند. حقوق او در نساجی به‌طور چشمگیری پایین‌تر از استقلال بود (حدود ۱۸۳ هزار درهم امارات معادل ۲.۱ میلیارد ریال) و همین اختلاف موجب شد استقلال به پرداخت غرامت سنگین محکوم شود.

پاسخ خوانده (باشگاه استقلال)
خوانده (باشگاه استقلال) در پاسخ خود به چندین ایراد شکلی درباره وکالت‌نامه ارائه‌شده از سوی خواهان (منتظر محمد) اشاره کرد. به‌ویژه ادعا کرد که وکالت‌نامه دادگاه فوتبال را مشخص نکرده، تاریخ صدور و اعتبار ندارد، دامنه نمایندگی مشخص نشده و امضای آن تأیید نشده است و بنابراین با الزامات آیین‌نامه‌های شکلی مغایرت دارد.

خوانده اعلام کرد که خواهان از ثبت خارج نشده، بلکه توسط کادر فنی برای یک رقابت خاص یعنی لیگ برتر خلیج فارس انتخاب نشده است. این تصمیم یک انتخاب فنی است و نه یک لغو ثبت.

در تأیید موضع خود، خوانده کارت ثبت‌نامی از AFC و برگه مسابقه‌ای از دیدار لیگ قهرمانان آسیا مقابل باشگاه الغرافه قطر در تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴ ارائه داد که در آن خواهان به‌عنوان بازیکن واجد شرایط و حاضر فهرست شده بود.

خوانده اشاره کرد که ادعای خواهان مبنی بر منع از تمرین و حضور در مسابقات، بی‌اساس است و باید رد شود، چراکه خواهان بار اثبات را به دوش نکشیده است.

خوانده ادعا کرد که خواهان در حالی که همچنان تحت قرارداد با استقلال بوده، در حال مذاکره برای عقد قرارداد کاری با باشگاه دیگری به نام آلومینیوم اراک بوده است.

خواسته‌های خوانده به شرح زیر بود:
1.  رد ادعای خواهان مبنی بر فسخ موجه قرارداد.
2.  رد درخواست غرامت خواهان به دلیل نبود مدارک کافی.
3.  کاهش هرگونه غرامت احتمالی با لحاظ درآمدهای جدید خواهان از قراردادش با نساجی مازندران.

خلاصه پاسخ ثانویه خواهان 
خواهان (منتظر محمد) در پاسخ جدید خود تأکید کرد که کنار گذاشته شدنش از فهرست مسابقات عملاً به معنای لغو ثبت غیررسمی (de facto deregistration) بوده و همین موضوع به او حق فسخ قرارداد طبق ماده ۱۴ فیفا را داده است. او گفت در فصل‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴ و ۲۰۲۴-۲۰۲۵ در لیست تیم حضور نداشته و حتی سایت Transfermarkt هم این موضوع را نشان می‌دهد. به گفته او، استقلال به هیچ‌یک از نامه‌هایش پاسخ نداده و این سکوت نشانه حذف او و ممانعت از حضور در تمرینات بوده است. همچنین هرگونه مذاکره غیرقانونی با آلومینیوم اراک را تکذیب کرد و مدارک استقلال را صرفاً «شایعات رسانه‌ای» دانست.

او اضافه کرد که نامه ۱۷ اکتبر فقط تلاشی برای دریافت غرامت مطابق مقررات فیفا بوده، چراکه در آن زمان قراردادش قبلاً به‌طور موجه فسخ شده بود. به گفته او، حتی بیانیه باشگاه آلومینیوم اراک نیز ادعاهای استقلال را نقض می‌کند. منتظر محمد بار دیگر خواستار دریافت کل مبلغ باقی‌مانده قرارداد (۲۲۵ میلیارد ریال) شد و تأکید کرد قرارداد جدید با نساجی باعث از بین رفتن خسارت‌های ناشی از فسخ غیرموجه نمی‌شود. او همچنین غرامت اضافی ۶۲.۵ میلیارد ریال (معادل شش ماه حقوق) را بابت لطمه به جایگاه حرفه‌ای‌اش مطالبه کرد.

خلاصه پاسخ نهایی خوانده
در مقابل، استقلال در پاسخ نهایی اعلام کرد قرارداد همچنان معتبر بوده و نام بازیکن در فهرست آسیایی AFC ثبت شده است. باشگاه تأکید کرد که اثبات ادعای کنار گذاشته شدن از تمرین بر عهده بازیکن است و او مدرکی ارائه نکرده است. استقلال همچنین بار دیگر منتظر محمد را به مذاکره با آلومینیوم اراک در زمان داشتن قرارداد متهم کرد و آن را نقض وفاداری دانست. استقلال گفت فسخ یک‌طرفه او برخلاف اصل لزوم پایبندی به قراردادها (Pacta Sunt Servanda) بوده و در صورت هرگونه غرامت باید اصل کاهش خسارت (mitigation) اعمال شود. در پایان، استقلال خواستار رد کامل شکایت و مطالبات بازیکن شد.

استناد فیفا
اتاق حل اختلاف فیفا (DRC) در بررسی خود به چند نکته کلیدی اشاره کرد:
•  استقلال بازیکن را ثبت نکرده بود و فدراسیون فوتبال ایران (IRIFF) نیز رسماً تأیید کرد که او هرگز در لیست استقلال ثبت نشده است.
•  عدم ثبت یا حذف بازیکن، مطابق رویه‌های حقوقی فیفا، حق بنیادی بازیکن را نقض می‌کند و به او اجازه می‌دهد قرارداد را با «علت موجه» (Just Cause) فسخ کند.
•  استقلال نه‌تنها پاسخ بازیکن را نداد، بلکه مدرکی مبنی بر حضور او در تمرینات ارائه نکرد.
•  دلایل استقلال مبنی بر اینکه بازیکن با «آلومینیوم اراک» مذاکره کرده، غیرمستند و بر اساس گزارش رسانه‌ای بود و فاقد اعتبار حقوقی تشخیص داده شد.

تعیین مقصر
فیفا اعلام کرد که استقلال مقصر اصلی فسخ قرارداد است و بازیکن حق داشته قرارداد را به دلیل عدم ثبت و حذف از تمرینات فسخ کند. در نتیجه، استقلال به عنوان طرفی که قرارداد را نقض کرده، موظف به پرداخت غرامت شد.

محاسبه غرامت
فیفا برای محاسبه غرامت به مبلغ باقیمانده قرارداد رجوع کرد:
•  فصل دوم: ۱۰۰ میلیارد ریال
•  فصل سوم: ۱۲۵ میلیارد ریال
•  مجموع: ۲۲۵ میلیارد ریال
از آنجا که بازیکن با نساجی قرارداد داشت، این درآمد از غرامت کسر شد. در نهایت، رقم نهایی غرامت برای استقلال ۲۲۲,۹۰۰,۸۷۰,۱۰۰ ریال اعلام شد.

بهره و سود تأخیر
فیفا استقلال را موظف کرد علاوه بر این مبلغ، سالانه ۵ درصد بهره تأخیر از تاریخ فسخ (۳ سپتامبر ۲۰۲۴) تا روز تسویه پرداخت کند. این یعنی هر روز تأخیر در پرداخت، جریمه‌ای سنگین برای استقلال به همراه خواهد داشت.

تحریم نقل‌وانتقالاتی
فیفا استقلال را به دلیل نقض قرارداد در دوره حفاظت‌شده (Protected Period) به شدت تنبیه کرد.
•  استقلال از ثبت بازیکن جدید در دو پنجره نقل‌وانتقالاتی متوالی (ملی و بین‌المللی) محروم شد.
•  این محرومیت حتی در صورت پرداخت غرامت نیز باقی خواهد ماند و فقط با رأی دادگاه CAS (دیوان داوری ورزش) امکان لغو آن وجود دارد.

پیامدهای احتمالی
اگر استقلال ظرف ۳۰ روز از ابلاغ حکم مبلغ غرامت را پرداخت نکند، پرونده به کمیته انضباطی فیفا ارسال خواهد شد. در آنجا علاوه بر محرومیت موجود، ممکن است مجازات‌های سنگین‌تری مثل کسر امتیاز یا حتی سقوط به دسته پایین‌تر نیز اعمال شود.

بررسی سایر پرونده‌ها
فیفا در متن حکم اشاره کرده که استقلال در سال‌های اخیر چندین بار در پرونده‌های مشابه بازیکنان خارجی محکوم شده است (پرونده‌های شماره FPSD-9312، FPSD-10620 و FPSD-16911). این سابقه بد باعث شد مجازات استقلال سنگین‌تر شود.

نتیجه‌گیری حقوقی
•  استقلال محکوم شد به پرداخت بیش از ۲۲۲ میلیارد ریال به همراه بهره.
•  دو پنجره محرومیت نقل‌وانتقالاتی برای این باشگاه اعمال شد.
•  این حکم بدون هزینه دادرسی صادر شد، اما استقلال برای اعتراض می‌تواند ظرف ۲۱ روز به دادگاه CAS مراجعه کند.
•  استقلال فقط با ارائه مدارک جدید یا اثبات تخلف در روند دادرسی می‌تواند امیدی به لغو یا کاهش محرومیت داشته باشد.

جمع‌بندی
پرونده منتظر محمد یکی از بزرگ‌ترین ضربات مالی و اعتباری به تاریخ باشگاه استقلال است. فسخ بدون دلیل و مدیریت ضعیف باعث شد هم استقلال مبلغی سنگین بپردازد و هم برای دو پنجره از خرید بازیکن محروم شود. این حکم در شرایطی صادر شده که تیم در بحران فنی و نتایج ضعیف قرار دارد و حالا بحران حقوقی و مدیریتی نیز به آن اضافه شده است.