پاداش بی‌سابقه حضور بازیکنان در جام جهانی

به گزارش "ورزش سه"، جام جهانی فوتبال، بزرگ‌ترین و پرسودترین رویداد ورزشی جهان، نه تنها میدان رقابت تیم‌های ملی است بلکه به یکی از منابع مالی مهم برای باشگاه‌های فوتبال تبدیل شده است. فیفا از سال ۲۰۱۰ به بعد، برای نخستین‌بار در تاریخ خود تصمیم گرفت به باشگاه‌هایی که بازیکنانشان در مرحله نهایی جام جهانی حضور دارند، غرامت مالی بپردازد. هدف از اجرای این طرح موسوم به «Club Benefits Programme»، قدردانی از نقش باشگاه‌ها در پرورش بازیکنان و کمک به ثبات اقتصادی آن‌ها عنوان شده است. در نخستین اجرای این طرح در جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی، فیفا مبلغ ۴۰ میلیون دلار را میان باشگاه‌ها تقسیم کرد؛ رقمی که در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر به رقم ۲۰۹ میلیون دلار افزایش یافت.

در جام جهانی قطر، فیفا برای هر بازیکن، به‌ازای هر روزی که در اردو یا مسابقات در اختیار تیم ملی قرار داشت، مبلغ ۱۰٬۹۵۰ دلار پرداخت کرد. این رقم شامل دوره آماده‌سازی و بازی‌های مرحله گروهی نیز می‌شد. به این ترتیب، حتی تیم‌هایی که در همان مرحله گروهی از رقابت‌ها کنار رفتند، برای هر بازیکن خود حداقل ۱۵۳٬۳۰۰ دلار دریافت کردند. در مجموع، بیش از ۴۴۰ باشگاه از ۵۱ فدراسیون ملی مختلف در قالب این طرح سهم بردند. بزرگ‌ترین دریافت‌کنندگان غرامت، باشگاه‌های اروپایی بودند که بیشترین ملی‌پوشان را در ترکیب خود داشتند، اما تیم‌های آسیایی و آفریقایی نیز در میان فهرست دریافت‌کنندگان حضور داشتند.

اکنون با نزدیک شدن به جام جهانی ۲۰۲۶ که به‌صورت مشترک در کانادا، ایالات متحده آمریکا و مکزیک برگزار خواهد شد، فیفا تغییرات گسترده‌ای را در ساختار این برنامه ایجاد کرده است. بر اساس تازه‌ترین بیانیه رسمی فیفا در سپتامبر ۲۰۲۵، مجموع بودجه اختصاص‌یافته برای برنامه جدید به ۳۵۵ میلیون دلار افزایش یافته است؛ رقمی که نسبت به دوره پیشین حدود ۷۰ درصد رشد را نشان می‌دهد. مهم‌ترین تحول اما به نحوه توزیع این مبلغ مربوط می‌شود. برای نخستین‌بار در تاریخ، باشگاه‌هایی که بازیکنان خود را برای حضور در مرحله مقدماتی جام جهانی در اختیار تیم‌های ملی قرار داده‌اند نیز، مشمول دریافت غرامت خواهند شد.

در قالب این طرح جدید، فیفا مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار از بودجه کل را به مرحله مقدماتی اختصاص داده است. بدین معنا که باشگاه‌ها صرفاً با ثبت نام بازیکن در فهرست مسابقات رسمی مرحله مقدماتی می‌توانند از این مبلغ بهره‌مند شوند. نکته مهم این است که صعود یا عدم صعود تیم ملی بازیکن به جام جهانی تأثیری در دریافت غرامت ندارد. همچنین، برخلاف دوره‌های قبل که تنها باشگاهی که بازیکن در دو فصل اخیر در آن عضویت داشت حق دریافت پول را داشت، اکنون هر باشگاهی که بازیکن را در طول مرحله مقدماتی یا نهایی در اختیار تیم ملی قرار دهد، واجد شرایط دریافت غرامت خواهد بود.

با گسترش ساختار مسابقات از ۳۲ تیم به ۴۸ تیم، انتظار می‌رود تعداد باشگاه‌های ذی‌نفع در این دوره به‌طور قابل توجهی افزایش یابد. فیفا اعلام کرده است که مدل محاسبه همچنان بر مبنای «بازیکن / روز» انجام می‌شود، اما رقم دقیق روزانه هنوز نهایی نشده و در ماه‌های آینده اعلام خواهد شد. به گفته مقامات فیفا، روند ثبت‌نام باشگاه‌ها برای دریافت غرامت نیز از طریق پلتفرم جدیدی انجام خواهد شد که هم‌زمان با آغاز سال ۲۰۲۶ در دسترس قرار می‌گیرد.

در جام جهانی ۲۰۲۲، باشگاه‌هایی از سراسر جهان مجموعاً ۲۹٬۶۴۵ روز بازیکن را تحت پوشش داشتند و بر همین اساس مبلغ ۲۰۹ میلیون دلار میان آن‌ها توزیع شد. با افزایش تعداد مسابقات، تیم‌ها و دوره‌های اردو در جام جهانی ۲۰۲۶، پیش‌بینی می‌شود این رقم به بیش از ۴۵٬۰۰۰ روز بازیکن برسد. در نتیجه، اگر نرخ روزانه افزایش یابد یا ثابت بماند، برخی باشگاه‌ها ممکن است سهمی قابل توجه‌تر نسبت به گذشته داشته باشند.

فیفا هدف از افزایش این بودجه را تقویت همبستگی بین باشگاه‌ها و تیم‌های ملی عنوان کرده است. بسیاری از باشگاه‌های کوچک‌تر، به‌ویژه در آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی، از محل این پرداخت‌ها توانسته‌اند بخشی از هزینه‌های سالانه خود را پوشش دهند و حتی زیرساخت‌های آکادمی خود را توسعه دهند. با گسترش دایره پرداخت‌ها به مرحله مقدماتی، باشگاه‌های بیشتری از این فرصت اقتصادی برخوردار خواهند شد و انتظار می‌رود اثرات مثبت این تصمیم در سطح جهانی احساس شود.

در نهایت، فیفا تأکید کرده است که در کنار پرداخت مستقیم غرامت به باشگاه‌ها، بخشی از بودجه نیز صرف حمایت از برنامه‌های آموزشی، پزشکی و توسعه جوانان در کشورهایی خواهد شد که نمایندگانشان در جام جهانی یا مراحل انتخابی حضور داشته‌اند. این سیاست جدید، به گفته کارشناسان، گامی مهم در جهت توزیع عادلانه‌تر درآمدهای جام جهانی و پشتیبانی از رشد فوتبال در کشورهایی است که تاکنون سهم کمتری از منافع اقتصادی این رقابت‌ها داشته‌اند.

محاسبه غرامت برای باشگاه‌ها از دو روز قبل از اولین مسابقه رسمی تیم ملی بازیکن آغاز می‌شود و تا یک روز بعد از آخرین مسابقه همان تیم ملی ادامه دارد. در مورد جام جهانی ۲۰۲۶ نیز همین فرمول پابرجاست، با این تفاوت که (طبق اعلام فیفا در سپتامبر ۲۰۲۵) این دوره شامل هم اردوهای رسمی تحت تقویم فیفا و اردوهای آماده‌سازی بلافاصله پیش از بازی‌های مقدماتی نیز می‌شود.

بنابراین، اگر بازیکنی چند روز زودتر در اختیار تیم ملی قرار گیرد اما آن تاریخ در بازه «اردوی رسمی فیفا» ثبت شده باشد، روزهای آن نیز مشمول پرداخت غرامت خواهد بود.

بدین ترتیب، جام جهانی ۲۰۲۶ نه‌تنها از لحاظ ورزشی بزرگ‌ترین تورنمنت تاریخ فوتبال خواهد بود، بلکه از نظر اقتصادی نیز گسترده‌ترین طرح حمایتی فیفا از باشگاه‌ها را به همراه خواهد داشت؛ طرحی که می‌تواند ساختار مالی بسیاری از تیم‌ها را در سراسر جهان متحول کند و پیوند میان فوتبال ملی و باشگاهی را بیش از پیش مستحکم سازد.

حالا نیز باشگاه‌های ایرانی که در خلال برگزاری مراحل مقدماتی جام جهانی بازیکنان ملی‌پوش داشته‌اند و یا اینکه در جام جهانی نمایندگانی را در ترکیب تیم‌های ملی مختلف خواهند داشت، می‌توانند به سود بزرگی دست پیدا کنند.