پاسخ به همه ابهامات و سوالات حکم سنگین؛
چرا بیرانوند از بازی‌های ملی محروم شد؟
به گزارش ورزش سه، در یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های فوتبالی سال‌های اخیر، رأی نهایی کمیته استیناف درباره فسخ قرارداد علیرضا بیرانوند با پرسپولیس صادر شد؛ رایی که هم محرومیتی سنگین برای دروازه‌بان ملی‌پوش به همراه داشت و هم غرامتی میلیاردی برای او و باشگاه تراکتور. در این تحلیل، مهم‌ترین بندهای رأی کمیته استیناف از جمله دلایل غیرموجه بودن فسخ، سازوکار تعیین غرامت، امکان یا عدم امکان بازی برای تیم ملی، و رد ادعای تحریک بازیکن توسط تراکتور بررسی شده است:
1. خلاصه حکم نهایی کمیته استیناف: چه کسانی محکوم شدند و به چه چیزی؟
علیرضا بیرانوند و باشگاه تراکتور تبریز:
- محکومیت تضامنی به پرداخت ۲۷۴ میلیارد و ۳۷۵ میلیون ریال غرامت به باشگاه پرسپولیس
- پرداخت هزینه دادرسی بدوی و تجدیدنظر به نسبت مبلغ محکوم‌به
- محرومیت ۴ ماهه از حضور در بازی‌های رسمی (باشگاهی و ملی) بدون تعلیق
پرسپولیس:
- شکایت برای محرومیت تراکتور از دو پنجره نقل‌وانتقالاتی به‌دلیل «تحریک بازیکن» رد شد.
- اعتراض به تعلیق محرومیت بیرانوند پذیرفته شد و تعلیق لغو گردید.
تراکتور:
- درخواست تجدیدنظر نسبت به محکومیت تضامنی در پرداخت غرامت به دلیل عدم رفع نقص در موعد مقرر، قابل رسیدگی تشخیص داده نشد.
2. تحلیل حقوقی فسخ قرارداد و تفسیر رأی: چرا فسخ بیرانوند غیرموجه اعلام شد؟
کمیته استیناف فسخ قرارداد را غیرموجه دانست و دلایل اصلی آن چنین است:
الف) عدم رعایت ماده 14 مکرر مقررات فیفا و ماده 18 داخلی
مطابق ماده 18 مقررات نقل‌وانتقالات، فسخ قرارداد بدون دلیل موجه فقط در شرایط خاص قابل توجیه است:
- عدم پرداخت حقوق به مدت حداقل دو ماه
- اعطای اخطار کتبی و مهلت ۱۵ روزه به باشگاه
اما بیرانوند هیچ اخطار کتبی به پرسپولیس نداده بود و مستقیماً اقدام به فسخ کرده است. بنابراین تشریفات فسخ مطابق مقررات فیفا رعایت نشده است.
ب) ابهام در شرط فسخ قراردادی
در بند ۳ الحاقیه قرارداد آمده بود که: «در صورت عدم پرداخت کلیه مطالبات تا ۱۵ روز پس از آخرین بازی فصل، بازیکن حق فسخ دارد.»
کمیته استیناف این بند را دارای مشکل حقوقی می‌داند، زیرا:
- تاریخ نهایی برای اعمال حق فسخ تعیین نشده و این امر، شرطی احتمالی و وابسته به اراده صرف بازیکن تلقی شده است.
- مطابق ماده 18، فسخ یک‌جانبه استثنا است و باید در شرایط حاد باشد.
ج) زمان فسخ قبل از مهلت مجاز بوده
بیرانوند در ۳۰ خرداد اقدام به فسخ کرده؛ در حالی‌که آخرین بازی فصل ۳۱ خرداد بوده و مطابق شرط، حق فسخ از ۱۵ تیر به بعد ممکن می‌شده.
3. تحلیل افزایش مبلغ غرامت: چرا از ۱۹۸ به ۲۷۴ میلیارد رسید؟
در رأی اولیه، مبلغ غرامت بر اساس قرارداد فسخ‌شده با پرسپولیس (۱۹۸ میلیارد) تعیین شده بود.
اما کمیته استیناف با استناد به ماده 17 مقررات فیفا و ماده 18 داخلی، معیار واقعی را این دانست که:
- باید میانگین دستمزد بازیکن در قرارداد قبلی و قرارداد جدیدش (با تراکتور) ملاک باشد.
- قرارداد با تراکتور: ۳۵۰ میلیارد ریال
- قرارداد با پرسپولیس: ۱۹۸ میلیارد ریال
میانگین = ۲۷۴ میلیارد و ۳۷۵ میلیون ریال؛ که به‌عنوان مبلغ نهایی غرامت تعیین شد.
4. تحلیل محرومیت ورزشی: چرا تعلیق یک‌ساله برداشته شد؟
کمیته وضعیت در رأی بدوی، محرومیت ۴ ماهه را صادر ولی اجرای آن را به‌مدت ۱ سال تعلیق کرده بود.
اما کمیته استیناف این تعلیق را غیرقانونی دانست زیرا:
- محرومیت ناشی از فسخ غیرموجه، یک مجازات انضباطی نیست بلکه مجازات ورزشی است.
- مطابق بند 4 ماده 18 مقررات داخلی، این محرومیت باید بلافاصله پس از صدور رأی قطعی اجرا شود و شامل تمام مسابقات رسمی باشگاهی و ملی است.
- تعلیق آن مجاز نیست مگر در شرایط خاص مربوط به تیم ملی در تورنمنت نهایی بین‌المللی.
در نتیجه: تعلیق لغو شد و محرومیت از تاریخ ابلاغ قابل اجراست.
5. تحلیل حضور بیرانوند در تیم ملی: آیا می‌تواند بازی کند؟ (بر اساس بند 8 ماده 18)
در ماده 18، بند 8 آمده که:
«اگر بازیکن محروم، عضو مؤثر تیم ملی باشد و تیم ملی در مرحله نهایی مسابقات بین‌المللی حضور داشته باشد، در فاصله بین دو فصل، می‌تواند برای تیم ملی بازی کند.»
این استثناء برای آن است که تیم ملی‌ها در تورنمنت‌های مهم بین‌المللی ضربه نخورند.
وضعیت فعلی:
- تعطیلات بین دو فصل است (پایان فصل ۱۴۰۳–۱۴۰۴)
- تیم ملی ایران به جام جهانی ۲۰۲۶ صعود کرده ولی هنوز مرحله نهایی مسابقات شروع نشده
- در حال حاضر، بازی‌های دوستانه یا تدارکاتی برگزار می‌شود، نه "مرحله نهایی"
آیا جام کافا مصداق مسابقات بین‌المللی نهایی است؟
خیر. جام کافا زیر نظر CAFA برگزار می‌شود و نه فیفا و نه AFC آن را جزو تورنمنت‌های رسمی رده اول تلقی نمی‌کنند و مرحله مقدماتی هم ندارد و معمولاً با دعوت‌نامه برگزار می‌شود. در نتیجه بیرانوند در دوران محرومیت حتی در بازی‌های تیم ملی هم نمی‌تواند شرکت کند.
6. تحلیل رد شکایت پرسپولیس علیه تراکتور: چرا ادعای تحریک پذیرفته نشد؟
پرسپولیس خواهان محرومیت تراکتور به دلیل تحریک بیرانوند به نقض قرارداد شده بود (دو پنجره نقل‌وانتقال).
اما کمیته استیناف با دو دلیل این ادعا را نپذیرفت:
1. بین فسخ قرارداد و عقد قرارداد جدید، بیش از یک ماه فاصله بوده
2. بند فسخ در قرارداد پرسپولیس وجود داشته و تراکتور ممکن است با تصور موجه بودن فسخ اقدام کرده باشد.
در نتیجه سوءنیت باشگاه تراکتور اثبات نشد.
در نهایت فسخ صورت‌گرفته از سوی بیرانوند نه با مقررات فیفا منطبق بوده، نه شروط قراردادی واجد اعتبار کافی بودند. کمیته استیناف با رویکردی مستند به ماهیت خاص حقوق ورزشی و ثبات قراردادی، رأی کمیتۀ وضعیت را تأیید و حتی در مواردی سنگین‌تر نیز کرد. حال باید دید آیا طرفین به همان مسیر چند هفته ای که اخیراً برای مصالحه و سازش در پیش گرفته بودند بازمی‌گردند و پرونده را درون کشور خاتمه می‌دهند، یا آن‌که رأی به‌طور کامل اجرا می‌شود؛ و یا شاید، پای این اختلاف به دادگاه حکمیت ورزش (CAS) کشیده شود.
عادل عابدجوی
